راست «و» پنجگاه

سلام

یکی از دوستان بسیار عزیز بنده نظرشان بر این بود که دستگاه «راست و پنجگاه » درست نیست و در اصل باید «راست پنجگاه» باشد یعنی «واو» نباید داشته باشد . البته این نظریه در بین بعضی از استادان موسیقی نیز مورد قبول است.به قول شیخ الرئیس ابن سینا که می فرماید: «هرچیزی ممکن است مگر اینکه خلافش ثابت شود» حال برای اینکه این قضیه روشن شود مقدمه ای خدمتتان عرض می کنم . دستگاه راست وپنجگاه ، با گوشه ای شروع می شود که به «درآمد راست» معروف است و با اختلاف فرود تقریبا بر پرده های ماهور منطبق است . اما مساله مهمی که وجود دارد این است که دستگاه راست  و پنجگاه  به گونه ای است که می تواند در همه دستگاه ها واردشود  و در پایان در گوشه راست فرود بیاید . کوک ساز در این دستگاه  این قابلیت را ایجاد می کند که نوازنده در تمام دستگاه ها گردش کند به همین دلیل این دستگاه به راست وپنجگاه یعنی گوشه راست به اضافه یک گاه(ماهور) دوگاه(شور)سه گاه، چهارگاه، پنجگاه(همایون ) است البته شاید این سوال مطرح شود که پس دستگاه نوا کجاست باید عرض کنم که بین تئوریسین های موسیقی بر سر اینکه نوا یک دستگاه مستقل هست یا نیست اختلاف نظر وجود دارد و به همین دلیل جزو دستگاه ها آورده نشده است .این نکته هم شاید خالی از فایده نباشد که ما در گذشته چیزی به اسم دستگاه و آواز نداشتیم و هر چه بود در 12 مقام خلاصه می شد و دستگاه ها و آواز های کنونی از این 12 مقام گرفته و به این اسامی نامگذاری شده است و نام بعضی از این مقام ها مثل راست ، بوسلیک ، حسینی و... که بر روی گوشه های ردیف جدید باقی مانده است یادگار همان مقام هاست.

تعداد گوشه ها

سلام

در ادامه مبحث موسیقی به اسامی گوشه ها و تعداد آنها در هر دستگاه می پردازم.همانطور که می دانید منظور از ردیف الگو یا ترتیب پیوستگی گوشه هاست .این قطعه ها مشتمل بر درآمد ، آواز و گوشه ها هستند که می توانند به مایه های اصلی بپیوندند وبیشتر این گوشه قطعه ها دارای وزنهای ناموزون هستند (چکار کنم هر کاری که بکنم ناچاربحث فنی می شود!) و اما تعداد گوشه ها در هر دستگاه:
دستگاه شور 32 گوشه -آوازابوعطا 10 گوشه- آواز بیات ترک 15 گوشه-آواز افشاری 3 گوشه –آواز دشتی 5گوشه –آواز بیات کرد 8گوشه – دستگاه سه گاه 20 گوشه – دستگاه چهار گاه 31 گوشه – دستگاه ماهور 44 گوشه –دستگاه همایون 28 گوشه – آواز بیات اصفهان 7گوشه –دستگاه نوا 21   گوشه –دستگاه راست و پنجگاه 25 گوشه(عده ای می گویند راست پنجگاه و عده ای راست و پنجگاه  انشا الله در این که چرا راست و پنجگاه درست تر است در یک پست جدا برایتان خواهم نوشت)
البته لازم به یاد آوریست که تعداد این گوشه ها در ردیف تار وسه تار میزرا عبدالله به روایت مرحوم استاد نورعلی برومند- که توسط ژان دورینک نت نویسی شده – اینگونه آمده است و در ردیف های دیگر ممکن است تعداد گوشه ها کمتر و یا زیاد تر آمده باشد . منتظر نظراتتان هستم